Page 7 - Riskli Dergi

Şimdi size “Beyaz bir ayıyı düşünmemeye çalış!”
denilse ne yaparsınız? Zihninize hâkim olmaya
çalışsanız da beyaz bir ayı hayalinizde hemen beli-
rivermeye başlar değil mi? İşte beyaz ayı problemi
adı verilen bu durum uzaklaştırılmaya çalışılan
düşüncelerin ortaya çıkmasını açıklayan ruhbilim-
sel olguya verilen isimdir.

Beyaz ayı sendromu ilk olarak Tolstoy’un
günlüklerinde ve Dostoyevsky’nin eserle-
rinde karşımıza çıkar. Tolstoy, kardeşi Nikola
ile oyun oynarken ona odanın bir köşesine
geçip beyaz bir ayı düşünmemesini söyler.
Tolstoy’un beyaz ayıyı düşünmeme telkin-
lerine rağmen Nikola, beyaz ayının sürekli
aklına geldiğini itiraf eder. Yine Dostoyevsk-
y’nin “Yaz İzlenimleri üzerine Kış Notları” adlı
eserinde yazar okuyucuya “Kendine şöyle bir
görev ver. Kutup ayısını düşünmemeye çalış.
Göreceksin ki her dakika aklına gelmeye baş-
layacak.” diyerek beyaz ayı sendromundan
bahseder adeta.

İstenmeyen Düşünceleri
Zihin İronik Bir Şekilde
Düşünmeye Devam Eder

Beyaz ayı sendromu terimi-
ni ortaya atan ise sosyal psi-
kolog Profesör Daniel Wegner olur. Harvard
Üniversitesi’nde sendrom üzerine çalışmalar
sürdüren Wegner bir deney yaparak katılım-
cılara beyaz bir ayı düşünmemelerini söyler.
Daha sonra katılımcılardan bilinç akışlarını
beş dakika boyunca dile getirmelerini ister.
Beyaz bir ayı düşündüklerinde ise onlardan
zili çalmalarını bekler. Beyaz ayıyı düşünme-
meye dair verilen tüm yönergelere rağmen,
katılımcılar dakikada birden fazla kez beyaz