Page 32 - Riskli Dergi
P. 32
GÜNDEM/ 32 Her Beğeni, Beyinde Dopamin Algoritmaların bizi yönlendirdiği bu gö-
rünmez döngüden çıkmak, öncelikle onun
Salgılanmasına Neden Oluyor
varlığını fark etmekle başlıyor. Sosyal med-
yada gördüğümüz içeriklerin “doğal” ya da
Psikologlar, bu süreci “onay bağımlılığı” ola-
rak tanımlıyor. Bu da kullanıcıyı daha fazla
hattını oluşturuyor. Akışımızda karşımıza
paylaşım yapmaya, daha çok görünür ol- “tarafsız” olmadığını bilmek, ilk savunma
maya teşvik ediyor. Zamanla, kim olduğu- çıkan her paylaşım, bir sistemin seçimiyle
muzla ilgili algımız, sosyal medyada aldığı- orada. Bu farkındalık, kullanıcıyı edilgen bir
mız geri bildirimlerle şekillenmeye başlıyor. tüketiciden aktif bir gözlemciye dönüştü-
Kısacası, kimliğimizin bir kısmı algoritmala- rüyor.
rın sunduğu verilerle, onların bize gösterdi-
ği “kendimizle” örtüşüyor. Algoritmalar artık yalnızca dijital içerikleri
değil, kimliklerimizi de şekillendiriyor.
Sosyologlara göre, bu durum modern bi- Beğeni ve onay döngüsünün içinde
reyin öz algısını ciddi biçimde etkiliyor. Artık yaşayan modern birey, kendi benliğini
“kendimiz için” değil, “görülmek için” yaşı- dijital ayna karşısında yeniden tanımlıyor.
yoruz. Bir fotoğraf paylaşmadan önce na-
sıl göründüğümüzü değil, ne kadar beğeni
alacağını düşünüyoruz. Algoritmaların ölç- İkinci adım, dijital detoks uygulamalarıy-
tüğü görünürlük değeri, gerçek benlik algı- la algoritmaların etkisini azaltmak olabilir.
sının önüne geçiyor. Belirli aralıklarla sosyal medyadan uzak-
laşmak, sürekli onay döngüsünden zihinsel
Öte yandan, algoritmik benlik sadece bi- olarak kopmayı sağlar. Ayrıca, farklı bakış
reysel düzeyde değil, toplumsal düzey- açılarına sahip hesapları takip etmek ya da
de de dönüşüm yaratıyor. Sosyal medya, algoritmanın sunduğu içeriğin dışına çık-
kitlelerin neyi tartıştığını, hangi konuların mak, yankı odasından kurtulmanın bir yolu
gündem olduğunu belirliyor. Bu durum, ka- olarak görülüyor.
musal alanın da algoritmik biçimde şekil-
lenmesine neden oluyor. Toplumsal bilinç, Bir diğer önemli nokta, dijital kimlik farkın-
artık organik değil; dijital sistemlerin filtre- dalığı geliştirmektir. “Neden paylaşıyo-
lerinden süzülerek oluşuyor. rum?” ve “Kimi etkilemek istiyorum?” soru-
larını sormak, algoritmanın manipülasyon
gücünü zayıflatır. Paylaşım alışkanlıklarını
Dijital Farkındalık ve Bilinçli Kullanım ile
Algoritmik Döngüden Kurtulmak Mümkün bilinçli biçimde sorgulamak, kişinin kendi
kimliğini yeniden merkeze almasına yar-
dımcı olur.
Genç Kullanıcılar, Sosyal Medya
Algoritmalarına Daha Fazla Maruz Kalıyor
Gençler, kimlik arayışı ve sosyal onay ihti-
yacı nedeniyle algoritmaların yönlendirdiği
içeriklere daha açık hale geliyor. Influen-
cer’lar ve sürekli paylaşım yapan kullanıcı-
lar ise görünürlük kaygısıyla algoritmaların
ödüllendirdiği davranış biçimlerini benim-
semeye başlıyor. Ayrıca, günün büyük kıs-
mını çevrim içi geçiren kişilerde algoritmik
filtreler çok daha güçlü çalışıyor; böylece
sunulan içerik yelpazesi giderek daralıyor.
